De hulpverlening door kerken bij armoede is veelzijdig en onvoorwaardelijk, maar voor hulpvragers in de doelgroep ook vaak onbekend. Dat blijkt uit het rapport ‘Gerechtigheid en barmhartigheid' over Armoede in Nederland dat maandag 30 januari is gepresenteerd. Het rapport werd in Den Haag aangeboden aan minister Carola Schouten (CU) voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen. 

Met het rapport ‘Armoede in Nederland 2020-2022: Onderzoek naar hulpverlening door diaconieën, parochiële caritasinstellingen en andere kerkelijke organisaties in Nederland’ maken kerken en diaconale organisaties inzichtelijk welke activiteiten er vanuit parochies en andere kerkelijke organisaties worden ondernemen om armoede en schulden tegen te gaan en welke trends en ontwikkelingen daarin zichtbaar zijn.

2,3 miljoen uren en 40 miljoen euro
Uit het onderzoek blijkt dat de armoedehulpverlening door de kerkelijke organisaties in Nederland veel en veelzijdig is. De activiteiten variëren van hulp via voedsel- en kledingbanken, coaching naar een schuldenvrij leven en hulp bij financiële administratie tot sociaal-emotionele ondersteuning. Het geschatte aantal uren dat betaalde en onbetaalde krachten hebben besteed aan het ondersteunen van mensen in armoede komt uit op 2,3 miljoen. Daarnaast is een omvangrijk bedrag uitgegeven aan armoedebestrijding: in totaal ruim 40 miljoen euro. 
Mensen buiten de kerk denken bij financiële nood echter nauwelijks aan de kerk als mogelijke hulpverlener. Maar kerken, parochies en diaconale organisaties wachten niet af totdat mensen met een hulpvraag aankloppen en gaan zelf op hen af en leggen zo verbindingen in de wijk.

Onvoorwaardelijk
In het onderzoek is onder meer gevraagd wat kenmerkend is aan de aanpak van armoede door kerkelijke organisaties. Het ondersteunen van mensen vanuit vertrouwen, liefde en gelijkwaardigheid scoorde daarbij het hoogst: er worden niet eerst allerlei vragen gesteld om erachter te komen of mensen echt in aanmerking komen voor hulp. Kerken en diaconale organisaties hebben veel aandacht voor groepen die niet of beperkt aanspraak kunnen maken op overheidsvoorzieningen en tussen wal en schip dreigen te vallen, doordat ze buiten het blikveld van officiële instanties blijven. Ook het organiseren van maatwerk en het bieden van langdurige ondersteuning scoren hoog bij de kenmerkende aanpak.

Verbeteringen
Aan de respondenten is gevraagd om verbetersuggesties te formuleren over de aanpak van armoede. Daaruit komt de wens naar voren om praktische informatie te delen met kerkelijke vrijwilligers over toeslagen en regelingen. Daarnaast pleiten respondenten ervoor dat de kerk meer een agenderende rol op zich zou moeten nemen door bijvoorbeeld in het publieke debat aandacht te vragen voor armoede in Nederland. Dat is hard nodig gezien de stijging van het aantal hulpvragen.
In 2022 is het driejaarlijkse onderzoek van kerken rond armoedebestrijding gehouden. Dit was voor de negende keer sinds 2002. Aan het onderzoek, georganiseerd door het Knooppunt Kerken en Armoede, nemen de meeste Nederlandse kerkgenootschappen deel. Ook alle parochies in het bisdom Roermond hebben vorig jaar de vragenlijst toegestuurd gekregen.

Lees ook

• Download het volledige rapport Armoede in Nederland 2020-2022
• Bisschop Gerard de Korte: 'Er is hardnekkige kern van armoede in ons land'