Tekst en foto: Vastenactie

Een beter bestaan voor de vrouwen in Oeganda! Dit jaar gaan we voor de Vastenactie-campagne naar Oeganda, naar Kasese om precies te zijn. We ontmoeten daar een aantal sterke vrouwen, die ondanks harde tegenslagen toch iedere dag opnieuw de moed vinden om in beweging te komen.

Maar het begon allemaal met een droom. De droom van Mary Biira, die de vrouwen uit haar parochie en de omliggende gemeenschappen een beter bestaan gunde. Ze vertelt ons hoe ze zelf van gft-afval briketten leerde maken, hoeveel voordelen de briketten haar gaven ten opzichte van houtskool en sprokkelhout en hoe haar droom zich nu verspreidt door de dorpen rond Kasese.

“Ik zag de worsteling van de vrouwen,” zegt Mary, terugkijkend op dat allereerste begin. “Zij vormen het grootste deel van de bevolking van Oeganda, maar veel van hen moeten dagelijks worstelen om voor hun kinderen en zichzelf te zorgen. Dus vroeg ik me af wat ik ze kon bieden om ervoor te zorgen dat hun leven verandert.”

Illegale houtkap
Alle maaltijden in Oeganda worden gekookt, of het nu ontbijt, lunch of avondeten is. Dat is de taak van de vrouwen en ze gebruiken daarvoor vuur, gestookt op hout of houtskool. Dat brengt echter de nodige risico’s en uitdagingen mee. Hout en houtskool zijn duur, omdat het schaars is. Kasese ligt tegen het beroemde Queen Elizabeth National Park aan. Veel mensen gaan op zoek naar hout, met alle risico’s van dien legt Mary uit: “De mensen uit de dorpen gaan ’s avonds naar het nationale park om hout te kappen. Dat is ver lopen, illegaal en levensgevaarlijk. Als de parkranchers je betrappen, word je doodgeschoten of je wordt mishandeld en gevangengezet. En er zijn natuurlijk de wilde dieren, zoals slangen, maar ook leeuwen. Als de dieren je doden, verdwijn je voor altijd. Je kinderen blijven alleen achter.”

Mary begon na te denken over een alternatief voor hout en houtskool. De vrouwen hadden het dagelijks nodig om te kunnen koken, maar tegen een hoge prijs, letterlijk én figuurlijk. Bovendien veroorzaakt vuur dat is gestookt op hout of houtskool veel rook en fijnstof, een fiks gezondheidsrisico voor de vrouwen en kinderen die er dagelijks aan worden blootgesteld: “En dus dacht ik na over een goed alternatief,” aldus Mary.

Zetmeel
Mary had in andere gemeenschappen gezien dat er stoven met briketten gebruikt worden om op te koken. Ze zag ook al het afval op de straten van haar eigen gemeenschap. “Toen ben ik begonnen met briketten maken van groen-afval,” vertelt ze. “Ik begon klein. Ik probeerde eerst verkoolde gft-resten tot briketten te kneden, maar ze vielen uit elkaar als ze droogden. Pas toen ik ontdekte dat zetmeel helpt de briketten te binden, had ik een goed product dat ik kon gebruiken om te koken. Het voordeel van briketten is bovendien dat je er niet bij hoeft te blijven: bij hout of houtskool moet je steeds nieuwe brandstof toevoegen, maar de briketten blijven een paar uur branden en dat is genoeg om een maaltijd te bereiden. Ik kon tijdens het koken dus ook andere dingen doen.”

Mary probeerde de briketten eerst zelf uit: “Toen ik tevreden was over het resultaat, betrok ik andere vrouwen en zag ik dat ze mijn idee overnamen. Ze vonden het geweldig en pakten het snel op.” En zo kreeg Mary’s droom langzaam maar zeker gestalte: “We zijn klein begonnen. Eerst was ik alleen en vervolgens sloten zich steeds meer vrouwen aan die wilden weten hoe ik de briketten maakte. Zo groeide het eerste idee stap voor stap uit tot een kleine organisatie met een kantoor, helemaal draaiend op vrijwilligers als ikzelf.”

Iedereen doet mee
Inmiddels zijn er 200 vrouwen verenigd in RUGLI – Rwenzori’s United Group for Life Improvement – en ze werken gelijkwaardig samen, ongeacht hoeveel tijd iemand besteedt aan het project of wat haar bijdrage precies is. Na enige tijd besloten de vrouwen ook briketten te verkopen voor extra inkomsten: “We vragen een klein bedrag voor de briketten,” legt Mary uit, “zodat de vrouwen ze kunnen betalen en kunnen wennen aan het gebruik ervan.” De deelnemende vrouwen verdienen geld met de verkoop van de briketten “en toen dacht ik: ‘Waarom beginnen we geen spaargroep?’” vertelt Mary. “We leggen een klein deel van wat we verdienen met de verkoop opzij en dat wordt gelijk verdeeld over de deelnemende vrouwen. We verdelen het gelijk onder alle deelneemsters omdat iedereen haar eigen rol en plaats heeft in het proces. Sommige vrouwen maken de briketten, anderen helpen met het verzamelen van de grondstoffen. We hebben dus niet het gevoel dat de ene vrouw minder geld moet krijgen dan de ander. We werken als een groep en iedereen doet mee.”

Dromen van verandering
Mary is nog niet klaar met dromen: “Ik vind het geweldig om te zien hoe de levens van de vrouwen veranderen dankzij het brikettenproject. Het is mijn droom dat over een paar jaar iedereen op zijn minst een klein bedrijf is begonnen om briketten te verkopen en dat het ze helpt hun levens blijvend te veranderen.” Mary heeft concrete punten als ze denkt aan blijvende veranderingen. Drie keer per dag een maaltijd kunnen koken bijvoorbeeld, “maar ik denk ook aan zaken als staat zijn je kinderen naar school te laten gaan.”

“Ik droom ook van meer machines, omdat elke dag meer vrouwen willen meedoen aan ons project. En dat betekent nu dat ze op elkaar moeten wachten omdat we onvoldoende apparatuur hebben. Ook het drogen van de briketten belemmert ons. We drogen ze nu op rekken. Omdat ze niet nat mogen worden, drogen we ze binnen, maar dan duurt het lang voordat ze droog genoeg zijn om te gebruiken. Ik zou dus graag een voorziening bouwen waar we de briketten veilig kunnen laten drogen met behulp van speciale drogers. Nu is onze capaciteit onvoldoende om nieuwe stappen te zetten. Alle vrouwen uit de omringende gemeenschappen willen graag werken. Het is mijn droom dat we dat voor ze kunnen waarmaken.”

Steun Vastenactie 
De vastenactie en het project in Oeganda steunen kan via uw eigen parochie of via het Missiebureau van het bisdom Roermond