Komende week start in Rome de langverwachte bisschoppensynode over de toekomst van de Kerk. Van woensdag 4 tot en met zondag 29 oktober komen honderden bisschoppen en adviseurs uit de hele wereld naar Rome om samen met de paus te praten over hoe kerkleiders en gewone gelovigen meer samen kunnen optrekken. Voorafgaand aan de synode is er zaterdagmorgen een consistorie waarin 21 nieuwe kardinalen worden gecreëerd en zaterdagavond een oecumenisch avondgebed onder de naam Together op het Sint-Pietersplein.

Oktober wordt dit jaar een bijzondere maand voor de katholieke Kerk. Na een lange voorbereidingsperiode wordt er van de 4e tot en met de 29e in Rome een algemene bisschoppensynode gehouden. Deze gaat over het thema synodaliteit. Letterlijk betekent dit ‘samen op weg gaan’. Op initiatief van paus Franciscus wordt tijdens deze synode gesproken over de vraag hoe allerlei geledingen binnen de Kerk meer betrokken kunnen worden bij het uitdragen van het geloof en elkaar kunnen begeleiden en letterlijk ‘begeesteren’ om in onderlinge verbondenheid hun roeping en hun zending te beleven. De paus heeft meermaals benadrukt dat synodaliteit niet één gebeurtenis is, maar een proces.

Voorbereidingstraject
De afgelopen jaren heeft er al een wereldwijd traject plaatsgevonden, waarbij gelovigen en ook niet-gelovigen konden meepraten over de manier waarop de Kerk zich in deze tijd het beste kan presenteren. Vorig jaar zijn er in alle bisdommen enquêtes en gespreksbijeenkomsten gehouden. Afgelopen voorjaar is er per continent over de resultaten van die ontmoetingen gesproken. De belangrijkste conclusies daarvan zijn samengevat in een werkdocument (instrumentum laboris), dat als uitgangspunt dient voor de bijeenkomst van de bisschoppen en de paus. Het bestaat uit een verklarende tekst en vijftien werkbladen, die een dynamische visie op het concept ‘synodaliteit’ laten zien.

Het eerste deel van het document gaat in op de ervaringen van de afgelopen twee jaar en schetst een route naar een meer synodale Kerk. Het tweede deel richt zich op drie prioriteiten, die de kern vormen van de bijeenkomst in oktober. Deze drie thema’s zijn: Groeien in gemeenschap, door iedereen te verwelkomen en niemand uit te sluiten; het erkennen en waarderen van de bijdrage van iedere gedoopte met het oog op zending; en het identificeren van bestuursstructuren en -dynamieken, die op termijn tot een missionaire synodale Kerk leiden. Dat klinkt als abstracte en bestuurlijke taal, maar paus Franciscus wil dit graag heel praktisch en concreet maken. Hij wil toegroeien naar een Kerk, waarin ontmoeting en dialoog een belangrijkere rol gaan spelen.

Samen Kerk-zijn
Het motto van het wereldwijde synodale proces luidt: ‘gemeenschap, participatie, missie’. De paus bedoelt daarmee dat alle gelovigen samen de Kerk vormen, dat iedereen uitgenodigd is om deel te nemen en dat iedereen vervolgens ook geroepen is om zijn geloof uit te dragen. “Een synodale Kerk is ook een Kerk van ontmoeting en dialoog met gelovigen van andere religies en met andere culturen en samenlevingen,” zo stelt het werkdocument. Verder spreekt de tekst over “een Kerk die niet bang is voor de verscheidenheid die zij draagt”, maar “deze waardeert zonder haar tot uniformiteit te dwingen.” Ten slotte noemt het document de Kerk synodaal wanneer ze “onophoudelijk gevoed wordt door het mysterie dat ze viert in de liturgie, waarin ze elke dag ‘radicale eenheid’ ervaart in hetzelfde gebed, te midden van een ‘verscheidenheid’ van talen en riten”.

Namens Nederland neemt hulpbisschop Mgr. Ted Hoogenboom van het aartsbisdom Utrecht aan de synode deel. Volgend jaar oktober vindt er een vervolgsynode plaats.

(c) Foto: Ramon Mangold