Vanaf zondag 28 april is de middeleeuwse reliekbuste van de heilige Servaas na ruim 1,5 jaar weer voor het publiek te zien in de schatkamer van de Sint-Servaasbasiliek in Maastricht. De reliekbuste, een borstbeeld, heeft een grote restauratie ondergaan en schittert weer als vanouds. Speciaal voor het borstbeeld is ook een nieuwe vitrine gebouwd, waardoor het van alle kanten is te bewonderen. Het borstbeeld van Sint-Servaas behoort tot de top van de middeleeuwse objecten in Nederland en Europa. 

Restauratie
De middeleeuwse buste met de schedel van Sint-Servaas uit de 4de eeuw is uitgebreid onderzocht, geconserveerd en gerestaureerd door een internationaal team van restauratoren onder leiding van SRAL, Stichting Restauratie Atelier Limburg. Het was een complexe operatie die tot in detail was voorbereid. Het beeld is eerst met röntgenapparatuur bekeken en door medewerkers van het Rijksmuseum in Amsterdam gescand. Vervolgens zijn de diverse onderdelen van het edelmetaal geanalyseerd. Op basis van de uitkomst van het onderzoek is de restauratie uitgevoerd.

Zo zijn bijvoorbeeld de ontbrekende onderdelen gerestaureerd en ook de verkleurde vernislaag op het gelaat is verwijderd en vervangen. Het borstbeeld, dat sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw niet meer is behandeld, onderging tevens een minutieus reinigingsproces waarbij geen schurende middelen zijn gebruikt. Verder zijn de kwastjes van de mijter van Sint-Servaas, die in de loop van vele jaren slijtplekken hebben veroorzaakt, voorzien van onzichtbare beschermhulzen om schade in de toekomst te voorkomen.

Duizend jaar schatkamer
De kerkschat van de Sint-Servaasbasiliek bevindt zich al duizend jaar in de romaanse dubbelkapel. Vroeger werden de relieken vanaf de galerij tussen de twee torens aan pelgrims op het Vrijthof getoond. Tegenwoordig is de schatkamer voor het publiek toegankelijk. De omvangrijke collectie begint al in de 4e-eeuw met de komst van Sint-Servaas naar Maastricht. De collectie heilige relieken in diverse houders is sindsdien uitgebreid met bijzondere devotionalia, liturgische objecten en andere kunstwerken waardoor een schatkamer noodzakelijk was. De conservering van het borstbeeld maakt onderdeel uit van een gefaseerde conservering van de gehele collectie ‘beschermde verzameling’ van de Sint-Servaasbasiliek in Maastricht.

Met steun van giften van particulieren, fondsen en sponsoren wordt hieraan gewerkt. De Sint-Servaasbasiliek (een ANBI) heeft financiële steun hard nodig om de eeuwenoude monumentale basiliek en de Beschermde Verzameling te onderhouden. Particulieren kunnen met een ANBI-gift belastingvoordeel genieten.

Pelgrimage
Het bijzondere borstbeeld, een devotie-object, dat voor een deel dateert uit 1403, is al eeuwenlang voorwerp van verering door pelgrims uit alle windstreken. Zij bezoeken nog steeds het oorspronkelijke graf van Sint-Servaas in de crypte en de Noodkist met het gebeente van de Maastrichtse stadspatroon. Met de terugkeer van het gerestaureerde borstbeeld is Servaas nu weer ‘helemaal thuis’.

Het Borstbeeld van Sint Servaas speelt ook een belangrijke rol in het Maastrichts immaterieel erfgoed: als een van de vier stadsdevoties wordt het elk jaar op de zondag na Sint-Servaasdag door leden van het dragersgilde van Sint-Servaas in de stadsprocessie meegedragen. Dit zal voor het eerst weer gebeuren op zondag 19 mei. Ook tijdens de 7-jaarlijkse Heiligdomsvaart gebeurt dit. De eerstvolgende Heiligdomsvaart Maastricht wordt in september 2024 feestelijk geopend en zal duren tot zomer 2025.