1e lezing: Deut.30,10-14  
2e lezing: Kol.1,15-20  
Evangelie: Lc.10,25-37  

‘Heb lief en doe wat je wilt’

Geboden en verboden, het zijn niet bepaald onderwerpen die ons mensen enthousiast maken. Denken wij maar aan verkeersregels, een bon vanwege foutparkeren, het vergeten van de blauwe schijf; dat alles kan tegenwoordig uitlopen op een duur grapje. En de kerkelijke geboden zijn bij de massa al evenmin populair. Ook hier denkt menigeen aan allerlei akelige verboden, echter zonder financiële gevolgen, in die zin dus een meevaller. Toch wordt in de Bijbel meer dan eens positief over de geboden van God gesproken. Sterker nog: Gods Wet wordt in zijn volmaaktheid bezongen.

Nu zijn er wetten en wetten. Mogen de verkeersregels ons soms irriteren; de grondwet die onze vrijheid waarborgt, daar zijn wij toch hopelijk met z’n allen trots op. Welnu, dat geldt ook voor de Bijbelse en Kerkelijke grondwet. Misschien kunnen wij zeggen: wie zich aan de grondwet van de Bijbel houdt, kan in zekere zin al het andere vergeten. Of, zoals Augustinus het ooit formuleerde: “Heb lief en doe wat je wilt.”

Nu is het echter wel uitkijken geblazen. Want onder het mom van liefde worden heel wat wetten overtreden. Kan de liefde het fundament of uitgangspunt zijn om de huwelijkstrouw te verbreken? Het antwoord op die vraag vind je, als je de tijd neemt om op zoek te gaan naar het antwoord op de vraag: wat bezingt de Bijbel eigenlijk wanneer het om de grondwet gaat?
En daarover spreken de lezingen van vandaag. Het gaat er, aldus Mozes, allereerst om dat men met heel zijn hart en heel zijn ziel zich tot God keert. En Jezus legt ons vandaag in sprekende beelden uit, waarom God het uitgangspunt dient te zijn om de bevrijdende kracht van de Bijbelse wet te ontdekken: “Gij zult de Heer uw God dienen met heel uw hart en met heel uw ziel, met al uw krachten en geheel uw verstand; en uw naaste gelijk uw zelf.” En deze grondwet werd letterlijk in doosjes om het hoofd en om de hand geboden bij het uitspreken van deze grondwet als gebed. Het diende namelijk een tweede natuur te worden en niet iets kunstmatigs zoals een van buiten opgelegde verkeerswet. 

Wij kunnen ook ons geweten raadplegen en dan komen wij bij hetzelfde grondbeginsel uit. En om de vrucht te zien van een van binnenuit beleefde liefde tot God, daarvoor is Jezus veruit het beste voorbeeld. Er wordt namelijk vandaag aan Jezus gevraagd: wie is mijn naaste? Het antwoord op die vraag heeft in de geschiedenis van de Bijbel een ontwikkeling meegemaakt. In het begin was de naaste bovenal een volksgenoot. Het verblijf echter als vluchteling in Egypte heeft het volk van Mozes, met Gods hulp, tot het inzicht gebracht: een vluchteling is ook jouw naaste. En waarom? “Ook Gij”, zo spreekt de Heer, ”waart eens vluchtelingen in Egypte.”

Jezus echter, die de liefde tot God volmaakt en van binnenuit leefde, gaat nog een stap verder. En dat doet Hij door middel van de beroemde parabel van de barmhartige Samaritaan. Op de vraag: wie mijn naaste is, antwoordt Jezus met een tegenvraag: wie is de naaste van de man die in handen van rovers viel? Met andere woorden; wie zich de liefdeswet van God eigen maakt, zal uit kracht van de Heer niet zichzelf tot uitgangspunt maken maar de mens in nood. 

De eerste Kerk zag in de barmhartige Samaritaan Jezus zelf. Wij zijn de gewonden, gewond door het kwaad bij uitstek: de zonde en onze klein menselijkheid. God maakt in Jezus geen onderscheid: iedereen die in nood is en zijn pad kruist, zal Hij verlichten. En is dat niet het grootste wat wij als christenen, leerlingen van Jezus kunnen: zonder onderscheid er zijn voor de mens die mijn hulp vraagt. En om daartoe de nodige kracht te bezitten is het noodzakelijk om de liefde tot God en de naaste als grondwet te beleven. Niet van buitenaf opgelegd maar van binnenuit levend gehouden door onze bewuste liefdesband met God.

Tekst: Bezinning op het Woord, inleidende teksten bij de dagelijkse liturgie 

Illustratie: Muurschildering van de Barmhartige Samaritaan in de Dionysiuskerk in Schinnen.