1e lezing Deut.26,4‑10
2e lezing Rom.10,8‑13  
Evangelie Lc.4,1‑13  

Vasten = hongeren naar God

Wat is de bedoeling van de veertigdaagse vasten? Het doel van de Veertigdagentijd zou je tweeledig kunnen noemen. De lezingen van deze zondag helpen ons zicht te krijgen op de betekenis ervan. Allereerst de voorzichtigheid. Voorkomen is beter dan blussen, dit gezegde kun je op de vasten toepassen. Dit vinden wij ook terug in de theorieën van menig diëtist: wees oplettend en waakzaam in de keuze van je eten. Eet bijvoorbeeld alleen wanneer je honger hebt. Doet Jezus in het evangelie niet hetzelfde? Waarom vast Hij? Hij vast om inzicht te krijgen. “Een mens leeft immers niet van brood alleen, maar van elk Woord dat voortkomt uit de mond van God.”

Daar kom je alleen achter, wanneer je openstaat voor deze vorm van honger. Dit mag gelden voor een gezonde eetgewoonte. Mens, eet niet zomaar minder; wees vooral oplettend in je eetgewoontes. Maar de Veertigdagentijd voegt er dus vervolgens aan toe: heb aandacht voor het voedsel dat God ons geeft. En vanaf dit punt gaat dus het christelijk vasten een totaal eigen weg. De waakzame oplettendheid op zich is geen doel. Zoals ook de kritische omgang met voedsel op zich geen doel is.

En hier komen wij als vanzelf bij de tweede betekenis van de veertigdaagse vasten. Een betekenis die ons het afslanken mag doen vergeten. Het gaat in het christelijk vasten namelijk niet om een gezond lichaam, maar om een gezonde beleving van ons geloof. Dat zien we al in het verhaal, genomen uit het boek Deuteronomium. Het gaat hier om het voorschrift de eerstelingen van de veldvruchten aan de Heer af te staan. Dit voedsel wordt niet afgegeven vanwege een angst voor overmatige consumptie. Nee, het offeren van de eerste vruchten van de oogst helpt het volk van Israël God niet te vergeten. Gedenk, wie jou heeft bevrijd uit Egypte. Vergeet niet Hem, die U als volk een eigen thuis, het land Israël gegeven heeft. Het is namelijk de God van Abraham, Isaak en Jacob die het volk van Israël heeft geroepen en bevrijd.

Dit voorschrift, deze wet, lijkt een beetje op de herdenking van onze bevrijding. Dat herdenken heeft niet alleen historische waarde, terugkijken naar vroeger. Nee, de herdenking draagt ook een boodschap in zich. Wees dankbaar voor uw bevrijding, ga er zorgvuldig mee om. Wees dankbaar ook jegens uw Bevrijder. Zonder Hem zat je nog gevangen. In de veertigdaagse vasten gaat het dus om een beleefde belijdenis van ons geloof. En zo komt Jezus na zijn vastentijd tot de volgende bezielde belijdenis: “Een mens leeft niet van brood alleen, maar van elk woord dat komt uit de mond van God; Gij zult de Heer uw God niet op de proef stellen; Gij zult de Heer uw God alleen aanbidden.”

Christelijk vasten is niet allereerst onze inspanning. Christus geeft niet alleen een methode aan. Hij heeft door zijn vasten voor ons het kwaad al overwonnen. Wij doen het niet allereerst zelf, maar Hij in ons. Menige dieetclub verdient groot geld aan haar afslankmethode. Christus heeft ook verdiend, maar dan om deze grote verdiensten zomaar aan ons uit te delen. Moge deze veertigdaagse vasten ons dan ook vooral in zijn nabijheid brengen. Dan zullen wij, ook al worden wij geen onsje lichter, door Hem de zoete vruchten mogen smaken van deze veertigdaagse vastentijd.

Tekst: Bezinning op het Woord, inleidende teksten bij de dagelijkse liturgie