1e lezing: Neh.8,2-4a.5.6.8-10
2e lezing: 1 Kor.12,12-30 of 12-14.27  
Evangelie: Lc. 1,1-4;4,14-21  

De vrijheid bij uitstek

Er is sinds de woelige jaren zestig veel veranderd in onze samenleving. Veel zogenaamde taboes zijn verdwenen. Wij mensen staan tegenwoordig veel meer open voor dingen, waarover men vroeger liever zweeg en waarschijnlijk ook anders dacht. Velen noemen de ontwikkeling vanaf de jaren zestig dan ook wel de tijd van bevrijding. De bevoogding werd afgeschud in de veronderstelling dat daarmee de bevrijdende vooruitgang niet meer te stuiten zou zijn. In het evangelie dat wij zojuist hoorden, spreekt Jezus ook over bevrijding. Niet weinigen hebben deze tekst als wapen aangegrepen om ook binnen de Kerk deze zogenaamde bevrijding van taboes door te voeren. Maar wat betekent nu bevrijding? Heeft Jezus hetzelfde voor ogen als de gangmakers van bepaalde omwentelingen sinds de jaren zestig? Waarvan hebben wij ons zo al bevrijd?

Nemen wij als voorbeeld het gezin. Jarenlang werd het gezin beschouwd als hoeksteen van de samenleving. Het was een levensvorm, gebaseerd op huwelijkstrouw, zorg voor de kinderen tot opbouw van de gemeenschap. Tegenwoordig wordt er heel anders tegen het gezin aangekeken. De traditionele begrippen zoals trouw en zorg voor de kinderen hebben bij velen plaats moeten maken voor termen als efficiëntie, gemak en vooral ook: wat heb ik eraan? Het mag dan ook niet verwonderlijk zijn dat tegelijkertijd met deze ontwikkeling alternatieve samenlevingsvormen een gelijke behandeling gingen opeisen. Waarop kan het gezin zich namelijk na deze bevrijdingsactie bij velen nog doen voorstaan? Tegelijk met het gezin hebben wij ook de seksualiteit bevrijd. Was deze vroeger wezenlijk verbonden met het huwelijk; nu kan, mag en moet volgens sommigen de seksualiteit een eigen, vrij bestaan kunnen leiden. Dat seksualiteit voorbehouden zou zijn aan een man en vrouw die zich uit liefde aan elkaar gebonden hebben, wordt door velen als volledig achterhaald terzijde geschoven. Hebben deze ontwikkelingen ons werkelijk meer vrij gemaakt?

Jezus zegt ons: "Ik ben gekomen om aan gevangenen hun vrijlating bekend te maken." Wat bedoelt Jezus met deze woorden? Mogen wij alle gevangen vrijlaten: de dieven, de moordenaars....? Wat zegt Jezus tot de goede moordenaar: Ik red jou van het kruis! Neen, Hij zegt: “Vandaag nog zul jij met Mij zijn in het paradijs.” Met andere woorden: jouw zonden zijn jou vergeven. Blijkbaar gaat de vergeving aan de bevrijding van pijn of andere begrenzingen van onze vrijheid vooraf. Sterker nog: deze vergeving en verzoening ziet Jezus als fundament van werkelijke vrijheid. En wanneer de bevrijding van taboes in onze dagen zou betekenen dat wij medemensen niet blijvend vastpinnen op hun fouten, dan hadden wij inderdaad veel gewonnen. Wij mensen zijn immers allemaal op onze eigen manier gevangenen van onze fouten en tekorten..

Maar waar zoeken wij de bevrijding? Sluit het doorbreken van taboes soms niet het gevaar in dat wij kiezen voor de weg van de minste weerstand? Waarom is het huwelijk met de algehele levensgemeenschap voorbehouden aan man en vrouw die zich uit liefde voor heel hun leven binden? Is het niet om hen als zwakke mensen als het ware te beschermen voor egoïsme en zwakheid?  Bovendien mag een christen het huwelijk beleven als Sacrament. Dit wil zeggen dat in de liefde en de seksualiteit binnen het huwelijk de bevrijdende kracht van Jezus zelf zichtbaar wordt. "Ik ben gekomen om aan gevangenen hun vrijlating te melden." Deze woorden van Jezus worden immers vlees en bloed wanneer Hij plaatsvervangend sterft om ons de verlossende bevrijding te brengen. Jezus heeft door zijn lijden en dood onze menselijke zwakheid overwonnen; wij mogen een nieuwe schepping zijn.

In Christus’ lijden en dood wordt zichtbaar, dat duurzame vrijheid alleen door de navolging van Christus, dus door offerbereidheid tot stand komt. "Het Schriftwoord dat gij zojuist gehoord hebt, is thans in vervulling gegaan." Het geloof aan deze woorden betekent voor het evangelie, het doorbreken van het taboe bij uitstek. Namelijk, dat lijden en dood, offerbereidheid voert tot de heerlijkheid van de verrijzenis: de vrijheid bij uitstek.

Tekst: Bezinning op het Woord, inleidende teksten bij de dagelijkse liturgie