1e lezing: Jes.60,1-6
2e lezing: Ef.3,2 3a.5-6 
Evangelie: Mt.2,1-12 

Veranderd door het Kerstkind

Vandaag vieren wij het feest van de Openbaring des Heren, beter bekend als het feest van de Driekoningen. Wat wordt hier openbaar gemaakt? Allereerst dit: het evangelie spreekt niet over koningen maar over wijzen. En hoeveel het er waren, wordt niet geopenbaard. Er is slechts sprake van drie geschenken. En omdat deze duur zijn, worden de gulle gevers ervan vereenzelvigd met rijke koningen. In feite is er in het evangelie slechts sprake van twee koningen. En deze koningen schijnen lijnrecht tegenover elkaar te staan. 

Dat zou iets geweest zijn voor onze tijd. Onze moderne media zorgen er wel voor dat alle bewegingen van hooggeplaatsten – en dus ook van koningen – openbaar gemaakt worden. Allereerst hebben wij daar koning Herodes. Hij zou de media van nu genoeg stof geven tot publicatie: “Toen koning Herodes dit hoorde (dat er een koning geboren zou zijn), werd hij verontrust en heel Jeruzalem met hem.” De reden van zijn onrust wordt uit het verdere verloop van het verhaal duidelijk en vindt zijn dieptepunt in de kindermoord te Bethlehem. 

Tegenover hem staat de Koning van Bethlehem, “in doeken gewikkeld en liggend in een kribbe.” De Openbaring van deze Koning ligt op een dieper niveau, een niveau dat voor koning Herodes verborgen bleef, want “hij werd louter verontrust en heel Jeruzalem met hem.” 

Dat de Openbaring van de Koning van Bethlehem ook voor velen tegenwoordig een onopgeloste zaak blijft, blijkt uit de verontruste en soms zelfs felle reacties in onze tijd. Christenen worden in navolging van de Driekoningen als opdringerig openbaar gemaakt, omdat zij (zo zegt men dan) iets openbaren, waarop niemand zit te wachten: “Waar is de pasgeboren koning der Joden, wij hebben immers zijn ster gezien?” De wereld van nu zit in navolging van koning Herodes nu eenmaal op een andere golflengte. 

De wijzen laten zich echter niet van de wijs brengen. En daarom verlaten zij Herodes en keren Jeruzalem de rug toe. “Na de koning aanhoort te hebben vertrokken zij.” Deze woorden dient men te verstaan, zoals ze geschreven zijn: de wijzen trekken uiteindelijk hun eigen plan. En wat behelst dat plan? Het heeft in ieder geval niets te maken met wat koning Herodes van plan is. 

De wijzen vertrekken dus. Zij gaan opnieuw op zoek naar de koning, die hun geopenbaard werd. Zo doet ook de Kerk, die tot op de dag van vandaag het feest van de Openbaring viert. Zij gaat met de wijzen op zoek. “Waar is de pasgeboren koning der Joden, wij hebben immers zijn ster in het oosten gezien.” Zij trekt onafhankelijk van de wereld haar plan: ”..na koning Herodes aanhoord te hebben vertrokken zij.” 

Wat zoeken de wijzen, wat zoekt de Kerk? Zij volgen een ster, zij volgen een teken. Openbaring des Heren betekent: Niet op eigen houtje gaan, niet vertrouwen op eigen kracht, maar overgave. Wie immers op eigen kracht vertrouwt, wantrouwt vaak de steunkracht van anderen. En daarom werd Herodes verontrust en heel Jeruzalem met hem. 

Wat wordt ons door deze overgave, die navolging betekent, geopenbaard? “Op het zien van de ster werden zij vervuld van overgrote vreugde.” Vreugde, is dat niet hetgeen ontbreekt in de gehele gewelddadige actie van Herodes. En wat dacht u van de onthullingen in onze tijd. Het evangelie openbaart ons vervolgens de reden van hun vreugde: “Zij gingen het huis binnen, zagen er het kind en zijn Moeder Maria en op hun knieën neervallend, betuigden zij het hun hulde.” Openbaring betekent voor hen die geloven het vinden van het kerstkind. Hij is voor hen de bron van vrede en vreugde. Hij is de Koning over wie de engelen zeiden: “Heden is u een Redder en Verlosser geboren.” Het feest van de Openbaring des Heren wil ons geven dat wij onder andere bevrijd worden van de bekoring om te onthullen wat beter verborgen kan blijven. Deze koning is namelijk geen bedreiging voor onze zwakheden, maar juist een bron van bevrijding. 

Het evangelie eindigt met de volgende woorden: “Zij vertrokken langs een andere weg naar hun land.” De Driekoningen zijn veranderd door het Kind van de kribbe, dat aan hun geopenbaard werd. In dat Kind hebben zij Gods bevrijdende hand voor hun eigen leven durven ontdekken; zij zijn andere mensen geworden. Het verhaal telt menselijk gesproken twee koninklijke machten. Moge de ware Openbaring ons geven dat wij ons overgeven aan de bevrijdende macht van de Koning van de kribbe. Dan zal de ware kerstvreugde ons het in het nieuwe jaar de juiste weg wijzen. 

Tekst: Bezinning op het Woord, inleidende teksten bij de dagelijkse liturgie

Illustratie: Glas-in-loodraam 'Aanbidding van de Driekoningen' van Jacques Vonk (1957) in de Dionysiuskerk in Schinnen