Tekst: Matheu Bemelmans | Foto’s: Bisdom Roermond/Geloof en Vriendschap

Samen het geloof vieren met mensen die een geestelijke of meervoudige beperking hebben. Dat is wat de groep ‘Geloof en Vriendschap’ in Hoensbroek al 15 jaar doet. Deze zomer werd het derde lustrum feestelijk gevierd. “Het geloof staat op de eerste plaats, maar vieren kan niet zonder vriendschap. We zijn één grote familie geworden.”

Zondag 11 augustus was er een feestelijke middag in een ruimte van buitenschoolse opvang De Vlieger in Hoensbroek. Meer dan honderd gasten waren gekomen om samen met de 35 leden van Geloof en Vriendschap het jubileum te vieren. Na een gezamenlijke eucharistieviering in de ‘Grote Sint-Jan’, de parochiekerk van Hoensbroek, volgde een gezellige bijeenkomst met veel muziek, toespraken, drankjes en een barbecue.

Geloof en Vriendschap werd in 2009 opgericht met het doel om mensen met een beperking bij elkaar te brengen en samen met hen het geloof te vieren. “We wisten niet waar we aan begonnen,” zegt Jo Hermanns, een van de coördinatoren van de groep terugdenkend aan de begintijd. “Mijn vrouw en ik wilden graag vrijwilligerswerk voor de parochie doen en we hadden geen idee hoe intensief dit zou zijn. Inmiddels is het een belangrijk stuk van ons leven geworden. De groep bestond destijds uit een stuk of vijftien leden, nu zijn het er 35 en is er geen onderscheid meer tussen mensen met en zonder beperking. We zijn één grote familie geworden en iedereen helpt mee waar hij kan.” Zijn vrouw Marina knikt. “Ons motto is: we hebben allemaal wel op de een of andere manier een beperking en dus hoort iedereen erbij.”

De bijeenkomsten van Geloof en Vriendschap vinden één keer per maand plaats. “We halen de mensen op in de tehuizen waar ze wonen en brengen hen dan naar de kerk in Hoensbroek,” legt Hermanns uit. “De kernleden, zoals we hen noemen, komen uit de hele regio: Heerlen, Brunssum, Landgraaf, maar ook uit Sittard en Born.”

In het kleine Sint-Janskerkje (de oude parochiekerk) vindt dan een aangepaste eucharistieviering plaats. “Pastoor Van Dijck weet op een heel speciale manier met onze mensen om te gaan,” zegt diaken Wim Smit, die ook bij de groep coördinatoren hoort. “Hij houdt een interactieve preek en bij de voorbeden mag iedereen hardop zeggen waarvoor of voor wie hij wil bidden. Niemand is bang om dat te doen. Iedereen heeft wel iets om voor te bidden.” Marina Hermanns knikt: “Ook de mensen die wat moeite hebben met praten, doen mee. De andere leden kennen hun intentie en bidden hardop mee. Het is soms heel aangrijpend.” Haar man vult lachend aan: “De vredeswens loopt steevast uit op een Poolse landdag, want alle leden willen elkaar allemaal vrede toewensen. Iedereen staat op en loopt door elkaar.”

De leden van Geloof en Vriendschap tijdens een uitstapje.

Verdieping bieden

De kernleden hebben allerlei soorten beperkingen, vaak ook meervoudig. De meeste deelnemers zijn al iets ouder, net als de vrijwilligers trouwens. De oudste medewerkster is inmiddels 91. Sommige leden zijn al vanaf het begin bij de groep bij betrokken. Helaas zijn er in de loop van de jaren ook enkele mensen gestorven. “De filosofie achter de groep is om verdieping te geven aan mensen die gelovig zijn, ongeacht of ze een handicap hebben of niet,” legt Jo Hermanns uit. “Dat gaat verder dan alleen samen eucharistie vieren.”

Een bijeenkomst is altijd ‘s middags van twee tot zes uur. “We beginnen met de mis. Daarna is er een programma in een ruimte van de school, die we daarvoor mogen gebruiken. We zingen veel. Dat is heel belangrijk voor deze groep. We hebben ook een eigen lied en een eigen gebed. Dan is er een overdenking over het evangelie van die dag en dan gaan we iets doen wat met dat thema te maken heeft. Soms is dat knutselen, soms spelen we in een toneelstukje het verhaal na. Laatst heeft iemand een powerpointpresentatie verzorgd over Pasen en Maria,” aldus Jo Hermanns.

Het is tekenend dat de mensen aan het einde van de bijeenkomst nooit naar huis willen. Het is heerlijk om ze te zien stralen. Dan straal je zelf ook.

Verhaal kwijt kunnen

Alle leden krijgen in de loop van de middag ook de gelegenheid om hun eigen verhaal te vertellen. “Dat gaat meestal over iets dat ze meegemaakt hebben of over een iemand in de familie die ziek is,” legt catechiste Anita Piertersz uit, het vierde lid van de coördinatiegroep. “In de huizen waar ze wonen kunnen ze dat soort verhalen vaak niet kwijt. Bij ons wel. Het kan heel vrolijk zijn, maar soms ook heel droevig als er bijvoorbeeld iemand gestorven is.”

De maandelijkse bijeenkomsten worden afgesloten met een gezamenlijke maaltijd. “En met ons eigen lied ‘Varen over de baren’. Dat is heel belangrijk en mag beslist niet vergeten worden,” zegt Jo Hermanns. Een keer per jaar is er ook een uitstapje. Meestal naar een bedevaartplek in de buurt. Zo is de groep al eens naar het Belgische Heppeneert geweest en ook een keer naar Remagen in Duitsland. Met carnaval komt iedereen verkleed en in december is er een Sinterklaasmiddag.

Sterk geloof

Het geloof is het belangrijke bindmiddel tussen de deelnemers van Geloof en Vriendschap. “Je wilt niet weten hoe diep ze soms over de dingen nadenken,” vertelt Anita Pietersz. “Dat merk je vooral als ze op de preek reageren of zelf iets mogen vertellen. Mensen met een beperking staan vaak sterker in hun geloof dan wij. Sommigen zijn ook misdienaar geweest en andere kennen alle Latijnse gezangen uit hun hoofd. Een van de kernleden had ooit een vriend meegenomen, die van huis niet kerkelijk was. Hij voelde zich zo betrokken dat hij katholiek wilde worden. Hij is gedoopt en heeft de communie en het vormsel gedaan. Ik heb nog nooit iemand gezien die zo blij was met z’n doopsel.”

Geloof en licht

De groep begon vijftien jaar geleden onder de naam ‘Geloof en Licht’. Dat is een internationale beweging, die mensen met een beperking bij de Kerk probeert te betrekken. Onder de Franse naam ‘Foi et Lumière’ werd deze in 1971 in Lourdes opgericht. Inmiddels zijn er 1500 groepen in meer dan 75 landen. ‘Hoensbroek’ was destijds de achtste groep in Nederland. “Maar langzaam is ons concept een beetje veranderd,” legt Jo Hermanns uit. “Onze vrijwilligers konden niet meer aan de verplichtingen van Geloof en Licht voldoen. Met name de buitenlandse vergaderingen werden ons te veel. Daarom zijn we op eigen voet verdergegaan onder de naam Geloof en Vriendschap. Maar er zijn nog altijd heel goede contacten. Bij het jubileum waren ze ook aanwezig.”

Feestmiddag bij gelegenheid van het 15-jarig bestaan.

Thuiskomen

De structuur van Geloof en Vrienschap is heel informeel. Er is geen stichting en ook geen bestuur of een voorzitter. “We functioneren als één grote familie en dat geeft heel voldoening,” zegt Marina Hermanns. “Het is voor onszelf ook belangrijk om erbij te horen. Het is elke keer weer thuiskomen.” Diaken Smit gaat binnenkort met emeritaat en is zijn werk aan het afbouwen. “Maar bij Geloof en Vriendschap blijf ik betrokken. Het is een stuk van mezelf geworden.”

Catechiste Anita Pietersz verplaatst zichzelf met een rolstoel. Ook haalt veel voldoening uit haar werk voor Geloof en Vriendschap. “Ik dacht eigenlijk dat het niets voor mij zou zijn. Maar onze toenmalige kapelaan heeft me bij de groep gehaald en ik was gelijk verkocht. Ik voelde een enorme vreugde. Dat is iets anders dan blijdschap, want dat is een menselijk verlangen. Maar vreugde komt van God, dat zit heel diep. Dat voel ik bij Geloof en Vriendschap. Ik heb geleerd dat ik mij ondanks mijn rolstoel niet beperkt hoef te voelen.”

Zou het niet beter zijn als mensen met een beperking onderdeel van de geloofsgemeenschap in hun eigen parochie zouden zijn? Anita Pietersz: “Sommigen gaan in hun eigen parochie ook naar de kerk, maar voor anderen is dat moeilijk, omdat zij begeleiding nodig hebben. In de tehuizen wordt daar heel verschillend mee omgegaan: op sommige plaatsen is er aandacht voor de religieuze behoeften van bewoners en op andere plaatsen helemaal niet. Die zien wat wij doen als bezigheidstherapie of ‘zieltjes winnen’.” Jo Hermanns bevestigt dit: “Terwijl het zoveel voldoening geeft wat wij doen. Het is tekenend dat de mensen aan het einde van de bijeenkomst nooit naar huis willen. Soms blijven ze nog een paar uur hangen. Het is heerlijk om ze te zien stralen. Dan straal je zelf ook.”