Waarschijnlijk leest u dit stukje terwijl u op of in een stoel zit. Bij het beluisteren van een preek is dat hetzelfde: de priester of de diaken staat achter de ambo en de gelovigen zitten in de kerkbank. Want zittend kan een mens zich nou eenmaal beter concentreren en is er een grotere kans dat de betekenis van woorden doordringt. 

Als Jezus de Bergrede houdt, zijn voornaamste preek, dan is het net andersom. Bij de Bergrede staan de mensen, tegen een heuvel op, omdat ze willen horen wat Jezus hen te zeggen heeft. Net zoals jonge mensen bij een popconcert zover mogelijk naar voren gaan staan, om maar niks te missen van wat zich op het podium afspeelt. En Jezus gaat zitten voor hij begint te spreken. Dat is niet zonder betekenis. Als een leraar in de bijbel ging zitten, dan was dat een teken dat hij gezag had, dat wat hij ging vertellen van groot belang was. De mensen staan dus tijdens de Bergrede en Jezus zit. In de kerk is het andersom: mensen zitten, en de predikant staat. Al zijn kerkbanken doorgaans niet de meest comfortabele meubels, het is in elk geval gemakkelijker dan staan.

Dat is iets om te overwegen: dat het gemakkelijker is om te blijven zitten, dan om te gaan staan. Onze wereld, onze kerk heeft mensen nodig die niet blijven zitten bij alles wat er om ons heen gebeurt, maar heeft juist behoefte aan mensen die ergens voor staan; mensen die staan voor de woorden van Christus. Onze wereld en onze kerk heeft mensen nodig die niet bij de pakken neerzitten met het idee: het maakt toch geen verschil of ik iets doe of niet, maar er zijn mensen nodig die staan voor datgene waarbij ze betrokken weten, mensen die staan voor en staande blijven door hun geloof. Zitten en niks doen is gemakkelijker, zeker. Staan voor Christus’ woorden kost meer moeite, maar het is wel de moeite waard.

En wat voor woorden spreekt Jezus dan in de Bergrede, voor welke woorden zouden wij moeten staan? ‘Zalig die hongeren en dorsten naar de gerechtigheid’, zegt Jezus in die rede. Het is gemakkelijk om in een stoel te zitten en te roepen en te wijzen op ongerechtigheid van anderen: ‘Het is een schandaal wat daar gebeurt.’ Het kost meer moeite om rechtvaardig te zijn en voor gerechtigheid op te komen.

Zalig de zachtmoedigen, zegt Jezus. Het is gemakkelijk om hard te zijn voor een ander: ‘Hij zoekt het maar uit, het is mijn zaak niet, ik ga er niks voor doen.’ Het kost meer moeite om op te staan en iemand uit eigen beweging de hand toe te steken.

Zalig de barmhartigen, zegt Jezus. Het is gemakkelijk om een ander met woorden neer te sabelen: ‘Die hoeft bij mij niet meer aan te komen. Is zijn eigen schuld’. Het kost meer moeite om naar de ander toe te gaan en te vergeven, een nieuwe kans te geven, barmhartig te zijn.

Kortom: het is gemakkelijker om te blijven zitten, dan om te gaan staan. Gemakkelijker…maar niet beter. Ons onderling samenleven en ook wijzelf worden er niet beter van wanneer we blijven zitten en niks doen. Wij worden er wel beter van wanneer we staan voor de woorden die Jezus hier in het evangelie tot ons richt: kerk en wereld worden er menselijker van als Gods woord waar wordt gemaakt.

Daarom zegt Jezus: Zalig de mens die zo in het leven staat. Zalig: het betekent zoveel als: je bent op de goede weg. Je bent op de goede weg als je vrede brengt, rechtvaardig bent, barmhartig bent, als je door alles heen op deze woorden blijft vertrouwen. Dan ben je, dan zijn we allen op de goede weg, de weg die zalige mensen van ons maakt.

+ Harrie Smeets,
bisschop van Roermond