In het evangelie komt het woord 'hoop' nauwelijks voor. Toch is het een hoopgevend verhaal, schrijft bisschop Ron van den Hout in zijn column in bisdomblad De Sleutel. Ook in ons eigen bisdom ziet hij hoopvolle tekenen.

Een tijd geleden kwam ik erachter dat het woord ‘hoop’ nauwelijks in de vier Evangeliën voorkomt. Eigenlijk maar twee keer. De ene keer is het wanneer Jezus in discussie gaat met de Joden over de betekenis van de sabbat. Hij beschrijft de Joden als degenen die op Mozes hun hoop hebben gesteld (Joh 5,45). Als de Joden werkelijk op Mozes vertrouwen, zouden ze ook op Jezus moeten vertrouwen en voor geen oordeel bang hoeven te zijn.

De tweede keer is het als de Emmaüsgangers met Jezus, die ze op dat moment nog niet herkennen, vertrekken uit Jeruzalem en napraten over wat er gebeurd is. Ze zeggen dan tegen Degene die met hen meeloopt: “En wij leefden in de hoop, dat Hij degene zou zijn die Israël ging verlossen” (Luc 24,21). De hoop die de beide leerlingen op Jezus hadden gesteld, was omgeslagen in teleurstelling. Zonder het te weten uiten ze die teleurstelling tegen Degene op wie hun hoop was gericht.

Jubeljaar
Het thema ‘hoop’ speelt een belangrijke rol in dit Jubeljaar. Paus Franciscus nodigt ons uit om pelgrims van hoop te worden en naar Rome op bedevaart te gaan, of om het in het eigen bisdom te beleven. Als u de nieuwberichten van het bisdom bijhoudt, vindt u hoe dat kan. In Roermond zijn minipelgrimages mogelijk en voor dit jaar zijn drie kerken in Roermond, Venray en Maastricht als bedevaartkerken aangewezen, waar een aflaat verkregen kan worden. Ook de Heiligdomsvaart 2025 heeft een thema dat vraagt om hoop: ‘Wees een bruggenbouwer’.

Hoop in de zaligsprekingen
Het woord ‘hoop’ komt dus niet vaak voor in het evangelie, maar toch kunnen we niet zeggen dat het Evangelie geen hoop uitstraalt. “De christelijke hoop wordt vanaf het begin van Jezus’ prediking ontvouwd in de verkondiging van de zaligsprekingen” (Catechismus van de Katholieke Kerk nr. 1820). De eerste zaligspreking “Zalig de armen van geest, want aan hen behoort het Rijk der hemelen” (Mt 5,3) zit vol met hoop en verwachting. Die hoop is gericht op het eeuwig heil dat voor de armen van geest is weggelegd. De tweede zaligspreking “Zalig de treurenden, want zij zullen getroost worden” (Mt 5,4) zit vol van hoop, omdat het een oproep is aan ons om mensen te troosten en nabij te zijn.

Tekenen van hoop
In het kerkelijk leven van deze tijd zijn er ook tekenen van hoop, kleine stapjes in de goede richting. Ik zou een paar voorbeelden willen noemen. In de afgelopen jaren is de viering van de liturgie in Nederland verbeterd. De liturgische voorschriften worden serieus genomen. Dit is geen doel op zich, maar onze ritus moet herkenbaar zijn en overal gevierd kunnen worden. De vorm is ook belangrijk, omdat het niet los staat van de inhoud van ons geloof. Ik vind deze ontwikkeling een hoopvol teken.

Antwoordpsalm
Wat meer aandacht verdient, is de antwoordpsalm na de eerste lezing. Deze wordt vaak vervangen door een lied (tussenzang). Het lectionarium (lezingenboek) schrijft niet alleen de lezingen voor, maar ook de antwoordpsalm (en de Alleluia-zang). Deze reflecteert op de zojuist gelezen eerste lezing en hangt ermee samen. De psalm is bewust op die plaats gekozen. Psalmen zijn Bijbelse liederen en zijn alle eeuwen door de bron geweest van de zang in de liturgie. In de liturgie vóór de herziening in de jaren 1960 waren ook de intredezang (introitus), de offerandezang (offertorium) en de communiezang (communie) bijna altijd psalmverzen (of bijbelse cantieken). De psalm uit het lectionarium verdient verreweg de voorkeur om na de eerste lezing gebeden te worden … of gezongen. In de zangbundel Laus Deo staat een selectie van antwoordpsalmen, maar we vinden ze ook in ‘Gezangen voor Liturgie’ en in de misboekjes die door twee uitgeverijen worden gepubliceerd.

Hoop in de media
Er zijn meer tekenen van hoop. Zo krijgt ook het mediakanaal van de bisschoppen www.katholiekleven.nl steeds meer vlees op de botten. Op deze website waren tot nu toe vooral inspirerende filmpjes te zien met positieve getuigenissen van gelovigen. De mogelijkheden worden verder verkend en uitgebouwd. Kijk er eens naar. Ook het geloofsgesprek en de eucharistieviering op zondagmorgen op televisie worden door veel mensen gewaardeerd.

Diaconie, gezinnen en jongeren
Het is ook verheugend dat er in de parochies aandacht is voor het diaconale werk, voor kleine projecten die worden uitgezet en de initiatieven die worden genomen. Tijdens mijn dekenale bezoeken heb ik er diverse bezocht. Ook constateer ik dat de aandacht voor gezinnen door de gezinnen zelf is opgepakt en dus doorgaat na de reorganisatie die mijn voorganger heeft moeten doorvoeren. Diverse parochies houden gezinszondagen om families bij elkaar te brengen voor de viering, catechese en ontmoeting. Op een andere manier geldt dat ook voor de jongeren die uit eigen initiatief bij elkaar komen. Ik geef hieraan graag mijn volle steun, want geloven doe je met leeftijdsgenoten.

De kleine tekenen zijn hoopgevend. Dat hebben we nodig in een tijd van ontmoediging, twijfel en verwarring. Ik hoop dat u ze leert zien en onderscheiden in het leven van alledag en in het dagelijkse leven van de parochie.

In elke eucharistieviering bidt de priester na het Onzevader: “terwijl wij uitzien naar de zalige vervulling van onze hoop.” De oproep om te leven vanuit de hoop bereikt ons iedere week. Leven vanuit het evangelie van Jezus Christus maakt ons tot pelgrims van hoop. We moeten het zelf doen.

Mede namens de stafleden en de medewerkers van het bisdom wens ik u volharding in deze Veertigdagentijd en een goede voorbereiding op Pasen.

+ Ron van den Hout
bisschop van Roermond