Nadat om 8 uur wederom het programma gestart is met de lauden, gaan we nadenken over het derde thema: ‘de vormen van onderscheid om tot de missie van de parochie en het bisdom te komen door de organen van overleg’. Gilles Routhier is de eerste die ons in het thema binnenleidt en hij roept in herinnering de tocht van de Israëlieten door de woestijn. Van tijd tot tijd is er een crises. Dat is het moment om zich te verzamelen en te overleggen, om te onderscheiden, om te beslissen ‘welke weg vraagt God ons te gaan’. Ook in de Handelingen van de apostelen is dit duidelijk terug te vinden: wanneer er een twaalfde leerling gevonden moet worden, wanneer de zorgen voor de noodlijdenden tot conflict leidt, wanneer de missie tot de heidenen wordt overwogen. Vooral de afwikkeling zoals deze in het zesde hoofdstuk wordt beschreven, krijgt aandacht. En daarna was de Kerk niet meer zoals voorheen.

Tomas Halik haalt als tweede inleider paus Franciscus erbij en zijn visie op de Kerk: ‘naar buiten’ en het ‘veldhospitaal’. Het gaat erom dat de Kerk een orthodoxie (juiste leer) vindt, een orthopraxie (juist handelen) en een orthopathie (juist voelen). Het komt overeen met Christus die de waarheid, de weg en het leven is. Alléén kan niemand die vinden, maar in gezamenlijkheid wel. De kerk heeft dit tot in de Middeleeuwen altijd in synodaliteit beleefd. Het is vooral sinds de Franse tijd dat de Kerk zich als een eiland opstelt, een gesloten bolwerk. Vaticanum II heeft de Kerk weer geopend. In de huidige tijd van populisme, individualisme en globalisme is het nodig om deze synodaliteit opnieuw te leren en te gebruiken.

Als derde brengt Lia Zervino weer enkele praktijkvoorbeelden naar voren: de vicaris-generaal van Perth vertelt over het synodale proces in zijn bisdom. Een pastoor bespreekt de werking van de pastorale raden in het bisdom Arlington en een andere aanwezige pastoor legt de werking van de pastorale raad in zijn parochie in Nanterre uit. En daarna is het de beurt aan het groepsproces.

Zoals gisteren is er veel ruimte voor stilte en overdenking voordat men gaat spreken. Uiteindelijk vertelt iedere pastoor in onze groep hoe hij in zijn parochie een vorm van onderscheiding heeft beleefd en hoe dit tot opbouw van de gemeenschap heeft geleid. Vaak was er een specifiek probleem of een crisis, vaak leek het lang niet oplosbaar, vaak was er gebed en aanbidding nodig om in de sfeer van luisteren, delen en onderscheiden te komen. Maar gemakkelijk of vanzelfsprekend is het niet en er zijn genoeg parochies, pastoors, bisdommen of raden aan te wijzen waar het niet lukt. Toch is iedereen erg positief over de uiteindelijke werking van zo’n proces, maar in onze samenvatting wordt ook gesteld: dat priesters daarin meer onderricht zouden moeten krijgen om het te willen, dat het hebben van raden geen garantie is tot succes, dat een uiteindelijke beslissing nog altijd een bepaalde spanning op kan leveren, dat wel echt iedereen op gelijkwaardige wijze moet bijdragen in dit onderscheid en dat het tijd, begeleiding en nederigheid kost.

‘s Middags is er weer verslag van diverse groepen, gelegenheid tot vragen en enkele bijdragen van de experts. Die vallen misschien wat tegen en lijken enigszins hun eigen leven en strekking te hebben. Als laatste onderdeel worden de verslagen van de dag gemaakt en blikken we nog eens terug op de afgelopen dagen. Wat neem je mee terug naar huis? Ieder geeft een mooi en dankbare ervaring. Wat mijzelf betreft: het heeft zeker inspiratie en de wil opgeleverd om synodaliteit meer en beter toe te passen. Het zelf ervaren alhier is de beste stimulans gebleken. Natuurlijk is ook de broederschap met deze collega-pastoors een verrijkend ervaring. Ik heb me ook weer echt even pastoor gevoeld. Wat is dat toch een mooie taak in de Kerk! Tenslotte merk je ook dat het dienstwerk van de pastoor of priester uiteindelijk de missie van de universele Kerk weerspiegelt, juist in het dienen van de lokale én universele Kerk.

Als laatste wordt onze facilitator Alberto bedankt. In elke groep klinkt grote waardering voor de begeleiders in deze dagen. En de vertalers krijgen een staande ovatie! Absoluut verdiend! De heilige Mis wordt vandaag in het Engels gevierd. Het avondeten volgt en gelukkig geen avondprogramma meer. Morgen vroeg op, eerder dan normaal, voor de ontmoeting met de paus en de mis in de Sint-Pieter. Sommigen mogen een vraag stellen aan de paus, anderen worden gevraagd om deel te nemen aan de persconferentie na afloop. Tot die laatste groep behoor ik ook.