De bisschopszetel van Roermond is sinds deze zomer vacant. Bisschop Harrie Smeets heeft vanwege zijn aanhoudende ziekte zijn ontslag ingediend bij de paus. Deze heeft dat met ingang van 10 augustus aanvaard. Voor het bisdom heeft zo’n periode zonder bisschop allerlei praktische gevolgen. Zes vragen over de ‘vaciatio sedis’ zoals dat officieel heet.

(De bisschopszetel of cathedra in de kathedraal in Roermond).

Wie is er nu de baas in het bisdom?

Op de dag van het ontslag van Mgr. Smeets heeft het kathedraal kapittel voormalig vicaris-generaal Mgr. René Maessen gekozen tot diocesaan administrator. Hij is de officiële bestuurder van het bisdom tot aan het moment waarop een nieuwe bisschop de zetel in bezit neemt. Maar Mgr. Maessen is geen bisschop en hij heeft ook niet dezelfde bevoegdheden als een bisschop. Ook het mandaat van de bisschoppelijk vicarissen is gestopt op het moment waarop de zetel vacant raakte. Omdat de administrator het bisdom niet in z’n eentje kan en wil besturen, heeft hij de voormalige vicarissen gevraagd om als gedelegeerden verder te functioneren. Hierdoor kan het dagelijkse werk gewoon doorgaan.

Wat mag een diocesaanadministrator wel en niet doen?

Het kerkelijk wetboek zegt daarover: ‘Tijdens de vacatie van de zetel mag er niets veranderd worden.’ Dat is kort en krachtig en betekent dat de diocesaan administrator en de gedelegeerden geen besluiten mogen nemen die het normale bestuur overstijgen of die voor de nieuwe bisschop nadelig zouden kunnen zijn. Je kunt het een beetje vergelijken met een demissionair kabinet dat over sommige onderwerpen wel mag besluiten en over andere onderwerpen niet. Zo mogen er in deze periode geen pastoors worden benoemd, maar wel kapelaans of parochie-administrators. Ook mogen er geen kerken aan de eredienst worden onttrokken, geen nieuwe (fusie)parochies worden opgericht of parochies opgeheven. Wel mogen trajecten die al voor 10 augustus in gang waren gezet en zich in een afrondende fase bevinden, worden afgewikkeld. Parochies kunnen dus gewoon doorgaan met alle dingen waar ze mee bezig zijn, alleen projecten waar echt een handtekening van een bisschop voor nodig is, moeten even worden aangehouden.

Hoe zit het dan met wijdingen?

Wijdingen van priesters, diakens of bijvoorbeeld altaren en de heilige oliën tijdens de chrismamis mogen alleen door een bisschop worden verricht. Maar dat hoeft niet per se de residerend bisschop te zijn. Het kan ook een hulpbisschop zijn, die vroeger niet voor niets ‘wijbisschop’ werd genoemd. Afgelopen jaren heeft hulpbisschop Everard de Jong al diverse keren deze taken van de bisschop overgenomen. Eventueel kan ook een bisschop van een ander bisdom gevraagd worden om wijdingen in het bisdom Roermond te doen. Het sacrament van het vormsel is ook nauw verbonden met een bisschop, maar dat mocht altijd al aan andere priesters gedelegeerd worden. Geplande vormselvieringen kunnen dus gewoon doorgaan.

Hoe wordt een nieuwe bisschop gekozen?

De bisschoppen zijn de opvolgers van de apostelen. De Kerk gaat ervan uit dat het kiezen van een nieuwe bisschop geïnspireerd wordt door de Heilige Geest. In een besloten bijeenkomst stellen de leden van het kathedraal kapittel – het belangrijkste adviesorgaan van het bisdom – een lijst op met drie namen van kandidaten die zij geschikt achten om de nieuwe bisschop te worden. Deze zogeheten ‘terna’ is geheim en wordt alleen met de bisschoppenconferentie en de pauselijke nuntius in Nederland gedeeld. Zij kunnen er eventueel andere kandidaten aan toevoegen. De nuntius zorgt ervoor dat de uiteindelijke lijst met namen naar het ‘Dicasterie voor de bisschopsbenoemingen’ in Rome wordt gestuurd. Dit ‘ministerie’ van het Vaticaan doet een voordracht aan de paus. Die is vervolgens helemaal vrij om deze voordracht te volgen of toch heel iemand anders te benoemen.

Hoelang gaat dit traject duren?

Dat weet alleen Onze-Lieve-Heer. Tussen het terugtreden van oud-bisschop Frans Wiertz en het benoemen van Mgr. Smeets zat bijna een jaar. Het kan best zijn dat het deze keer weer zo lang duurt, maar het kan ook zijn dat er al veel sneller een nieuwe bisschop is. Daarom is het van belang dat we met z’n allen bidden voor de benoeming van een goede nieuwe bisschop voor Roermond.

Hoe gaat het nu met oud-bisschop Smeets?

Op het moment waarop De Sleutel naar drukker ging, was Mgr. Smeets heel erg ziek. Veel zieker dan hij de afgelopen twee jaar geweest is. Het kan best zijn dat op het moment waarop u dit blad leest de situatie weer veranderd is. Dat is moeilijk te voorspellen. Het bisdom en zijn familie blijven Mgr. Smeets natuurlijk omringen met alle zorg die nodig is en vragen iedereen om voor hem te blijven bidden.