Onze Nederlandse maatschappij worstelt ermee: de vrijheid van meningsuiting. Die vrijheid is een groot goed, daarover bestaat geen discussie, maar hoever mag deze dan gaan? De wet zegt dat we niet mogen aanzetten tot haat, maar er wordt gezegd dat we wel iemand mogen beledigen. Los van de vraag waar de Nederlandse wet de grens trekt, mogen we ons als katholieken de vraag stellen waar onze grens ligt?

Eigenlijk is de vraag: ‘Mag je iemand beledigen?’ voor een christen-gelovige al een rare vraag. Want waarom zou je iemand willen beledigen? Waarom zou je iemand willen beledigen, als je ook op een respectvolle manier je mening kunt uiten? Bovendien worden er soms ook zaken geroepen, waaruit blijkt dat de mening die iemand heeft bepaald niet gestoeld is op een overvloed aan kennis van het onderwerp. Enige kennis ter zake bij het uiten van een mening kan ook geen kwaad.

Het woord ‘respect’ ligt bij velen voor op de lippen. Vaak wordt daar dan vooral mee bedoeld dat we de ander zijn gang laten gaan, zolang hij mij maar niet stoort. Leven en laten leven.  Wie echter het woord respect eens opzoekt in het woordenboek, zal merken dat de betekenis veel verder gaat. Ergens respect voor hebben, betekent: ergens eerbied voor hebben, ontzag voor hebben. Iedere mens zal wel mensen of zaken kennen die hem of haar heilig zijn. Bij de een kan dat de naam van God zijn, maar het kan ook iets anders zijn, bijvoorbeeld de herinnering aan een overledene.

Een voorbeeld van dit laatste. Een jonge weduwnaar hertrouwde en zijn tweede vrouw zei: “We hebben een goed huwelijk, maar de herinneringen aan zijn eerste vrouw hebben nog altijd een aparte plek in zijn leven. Ik voel dat ik daar heel voorzichtig mee om moet gaan; daar moet ik eerbied voor hebben. Dat moet ik respecteren. Daar mag ik niet zomaar aankomen.” Over respect gesproken.

Respecteren betekent dus niet zozeer een ander zijn gang laten gaan, maar betekent allereerst voorzichtig met de ander omgaan. Door ondoordacht gebruik van je vrijheid van meningsuiting, door te schelden of door iemand voor achterlijk te verslijten vanwege een geloofsovertuiging of leefwijze, kun je een ander beledigen, met woorden verwonden. Als christen moeten wij dat toch niet willen? Respect is blijkbaar allereerst niet iets wat je kunt opeisen, waar je recht op kunt doen gelden, maar veeleer iets wat je als mens te geven hebt.

We vieren met Kerstmis Gods menswording. Het kerstverhaal is een teken van Gods respect voor de mens. Hij reikt ons in Jezus zijn hand, maar niet op een dwingende manier. Hij biedt zich aan, maar neemt ons leven niet: hij respecteert onze vrijheid en wacht op ons ja-woord. Hij dwingt ons niet om de stal binnen te gaan, maar Hij wacht op ons. Hij verwacht ons, zodat we in de vrijheid die Hij ons biedt meer ervaren dan een mening om het mee eens te zijn, maar Zijn eenheidbrengende, begripvolle en barmhartige liefde te ontvangen. Zalig Kerstmis!

+ Harrie Smeets,
bisschop van Roermond