Preek Paaswake 2020 hulpbisschop Mgr. Everard de Jong
Dierbare kijkers,
Natuurlijk begrijp ik dat u even niets wilt horen over Corona. Even iets anders, opgewekter… maar… De situatie waarin de apostelen zich bevonden is zo vergelijkbaar met onze paasnacht, anno 2020…
Allereerst: Lockdown… Het is sabbat. Een dag die God vroeg van zijn volk, ter herinnering aan de 7e dag waarop Hij rustte van de schepping. Een heilige dag, strikt gereguleerd, waarop je niet meer dan een paar honderd meter mocht lopen. Die zo heilzaam was - en is! - in het drukke leven. Voor jezelf, je familie, om je te bezinnen, je te laven aan Gods woord, en die, zoals een Joodse advocate die hem telkens serieus beleeft me onlangs vertelde, een burnout voorkomt. Pasen was nog wel een grote sabbat: de viering van de doortocht door de rode zee, de bevrijding van Israël uit de slavernij.
Maar in plaats van een verkwikkende rust- en feestdag, werd het een nachtmerrie. Jezus, degene op wie ze al hun hoop hadden gesteld, was dood. Deze man vol liefde en compassie, deze rechtvaardige, deze wonderdoener, die opkwam voor de zwakken en armen, de verdrukten en weerlozen, ze hadden Hem na een schijnproces als een misdadiger gemarteld en gekruisigd… Hun eigen toekomst lag aan duigen. En, nog erger, was er nu nog een kans op een betere wereld? Zouden ze niet beter opgeven? De weg van Judas opgaan? Of onverschillig en hard, zelfgenoegzaam of cynisch worden?
Maar het was te gevaarlijk om naar buiten te gaan, ze waren bang. Mensen hielden hen op meer dan 1,5 meter afstand, in social distancing, ja isolement. Als ze hun huis zouden verlaten, zouden ze bovendien risico-gedrag vertonen, zouden ze hun dierbare verwanten en vrienden in gevaar brengen. Dus bleven ze waar ze waren, ook al kostte die scheiding ze veel pijn en eenzaamheid.
Een gevaarlijke situatie houdt ook ons, goede kijkers, vandaag de dag gedwongen binnen. We krijgen geen bezoek van onze dierbaren, vaak zelfs bij sterven. We gaan niet buurten, naar concerten. Het binnenzitten beklemt ons, we zitten op elkaars lip. Het maakt ons opstandig. En angstig… wat zullen de consequenties van deze lockdown in de hele wereld zijn? De psychologische, de economische, de sociale? We durven er nog nauwelijks over na te denken. Wanneer zal het moment daar zijn dat wij weer voluit kunnen leven, en elkaar nabij zijn? Dat is een vraag die ons allen bezighoudt.
Tot elkaar veroordeeld werkten de apostelen intussen elkaar ook nog op de zenuwen. Schuldgevoelens werden op elkaar afgereageerd. Wat waren ze laf geweest… anders had Jezus nog geleefd… de verwijten waren niet van de lucht: “Petrus, waarom heb je Hem verloochend?” “Waarom hebben jullie Judas niet in de gaten gehouden?” “Hoe konden we zo stom zijn achter die Jezus aan te lopen?” “Waren we maar gewone vissers gebleven.”
Zo’n onbestemd schuldgevoel kan ook ons, tv. familie, bekruipen… vooral degenen onder ons die anderen, zonder het te willen en het te weten, hebben aangestoken of niet genoeg hebben beschermd. Die in het sociaal verkeer door onachtzaamheid niet voldoende voorzorgsmaatregelen hebben getroffen. De veiligheid van anderen in gevaar hebben gebracht. Je wilt niet weten wat je hebt veroorzaakt. Zoals Judas bij het laatste avondmaal zei: “Ik ben het toch niet, Heer?”
Het zijn de vrouwen, die zoveel van Jezus hielden, die zorg wilden dragen voor het lichaam van Jezus, die de eerste straal van hoop opvingen. Het graf was leeg. Ze ontmoetten Jezus. Hun zielsbeminde blijkt te leven. De liefde, niet de macht van de dood, had gezegevierd.
Ook vandaag tonen moedige zorgverleners, die in 24 uursdiensten Jezus in de zieken gaan verzorgen, dat de liefde de angst en de vermoeidheid overwint: En we weten: juist die zelveloze, zelfopofferende liefde geeft leven, zelfontplooiing, maakt onze menselijke waardigheid uit. Niet voor niets is Damiaan de Veuster in 2005 gekozen tot grootste Belg. Ook Peerke Donders, die eveneens zijn leven heeft gewijd aan pestlijders, is nog steeds een held.
Die eerste straal van bemoediging, in hun afzondering, bracht de apostelen tot een sprankje hoop: was het dan waar wat Hij voorspeld had? Dat Hij zou verrijzen? het leek zo onwerkelijk… maar als…
Het licht dat wij zojuist ontstaken, de paaskaars, is het teken van die hoop, ja dat geloof: een klein lichtpuntje van hoop die doet leven, van het geloof, dat het vuur brandend houdt, van de liefde die alles overwint. De zorgverleners, allen die zich nu inzetten, zijn dat niet ook een soort paaskaarsen?
Jezus, de zon zelf, Gods zoon, zal morgenavond het geloof van de vrouwen in de verrijzenis bevestigen! Als Hij dan door de gesloten deuren bij hen binnenkomt, zegt Hij allereerst: “Vrede zij u!” Geen verwijt, geen strenge toespraak, geen donderpreek… Gewoon: “Vrede zij u!” En dan blaast Hij over zijn leerlingen, en zegt hun: “Wier zonden gij vergeeft, zijn ze vergeven…” Het is de barmhartige, vergevingsgezinde, Jezus die binnenkomt. Die opnieuw wil beginnen. Vanuit een ander perspectief. Vanuit de liefde, zelfs voor zijn nep-vrienden… en vijanden. Hij heeft geen rancune, geen wraakgevoelens. Alleen maar pure, zelveloze liefde, die gericht is op het welzijn van de ander. Midden in hun onrust brengt Hij vrede… straalt Hij onvoorwaardelijke liefde uit, sterker dan de dood.
De apostelen zullen in hun verplichte quarantaine door meerdere ontmoetingen met Jezus steeds meer gaan beseffen dat het leven doorgaat. Maar dan anders. Van leven in mineur naar majeur. Van zwart-wit naar 8 K kleuren. Het blijkt zo veel veel rijker, ze weten steeds beter wat er echt toe doet. Zelfs de lichamelijke dood is blijkbaar niet te vrezen. Erger is de dood van de ziel.
Vanaf dat moment durfden ze hun huis weer te verlaten. Thomas zal de eerste zijn. En ja… toen de H. Geest met Pinksteren kwam gingen zij en hun opvolgers vol vreugde overal en aan iedereen vertellen dat Jezus is verrezen en dat liefde de meest machtige kracht op aarde is. Ze gaven hun leven voor die blijde boodschap. Hun aanstekelijke boodschap wordt nog steeds doorverteld… : Jezus leeft!
Wellicht is onze lockdown meer de moeite waard dan we nu denken. Ze kan ons met beide voeten terug op de grond zetten. We krijgen een verplichte sabbat, een quaran- cinquantaine (40-50) dagen woestijntijd). Reculer pour mieux sauter, een paar stappen terug, om verder te kunnen springen.
Springen we met onze vriend en verlosser Jezus het diepe van de toekomst in. Hij wil ons de kracht geven telkens weer op te staan. Opgewekt te blijven. Hij weet dat we vaak zwak en kleinmoedig zijn. Maar God geeft ons genade om daarmee om te gaan… Dat zagen we in alle lezingen van vandaag: de schepping uit het niets, de doortocht, de opstanding van de beenderen, God kan in ons bewerken wat wij zelf niet kunnen… Hij heeft geen kalme reis beloofd, maar wel een behouden aankomst!
Hoe ontvangen wij vandaag de dag die kracht? In de doop. Daarin nemen we deel aan Zijn sterven om ook met Hem te verrijzen. In het doopwater laten we de oude mens achter om als nieuwe mensen geboren te worden. Die doop is de basis van de andere sacramenten, heilsmiddelen. Vooral de eucharistie en de telkens hernieuwbare doop, de biecht. Geweldige gaven van de verrezen Heer!
Door die doop worden we als geestelijke broers en zussen geboren tot één grote christelijke mensenfamilie. Lichaam van Christus, de Kerk. Over alle grenzen en barrières heen. Ze geeft groepsimmuniteit tegen ontgoocheling. Als christenen mogen we leven vanuit de genade van de hoop dat de zon altijd weer opgaat. Dat de dood niet het einde is. Dat de verrijzenis wacht.
Goede kijker, aarzel niet met die levende Jezus contact op te nemen. Hij is er. Voor u. In al uw noden. Hij zegt: “Komt allen tot Mij en Ik zal u rust en verlichting schenken.” Hij houdt van u. Hij wil uw leven dragen. Misschien hebt u nooit geleerd te bidden, of hebben dingen in het leven u tot zwijgen gebracht. Maar Hij beziet u vriendelijk, zonder verwijt… Hij staat aan de deur en klopt. Als u ja zegt, komt Hij ook uw kamer, uw hart binnen, zelfs door gesloten deuren van argwaan en pijn. Dan staat Hij midden tijdens lockdown, op zondag, onze sabbat, midden onder u, met zijn vrede en genezing.
