De Caroluskapel en de bijbehorende Broederkapel maken deel uit van het voormalige kartuizerklooster in het centrum van Roermond. De geschiedenis gaat terug tot 1372, toen Werner van Swalmen op hoek van wat nu de Swalmerstraat en de Betlhemstraat is een kapel stichtte, die toegewijd was aan Maria van Bethlehem. Hij lostte hiermee een belofte in die hij gedaan had tijdens een pelgrimstocht naar het Heilig Land. Vier jaar later schonk hij deze kapel met de grond eromheen aan de kartuizers van Keulen. Zij stichtten hier het klooster ‘Maria van Bethlehem’.

Kartuizerklooster

In 1398 begon de bouw van de gotische kloosterkerk en de broederkapel. In 1554 en 1665 vonden er in Roermond grote stadsbranden plaats. Beide keren werd ook het klooster hierdoor getroffen en weer opgebouwd. Geheel volgens de regel van de kartuizers bevonden zich rond de kruisgang cellen waar de broeders woonden. Halverwege de 18e eeuw werd de kruisgang gerestaureerd en werd de kapel verbouwd. Het gotische gewelf werd vervangen door het huidige tongewelf met rococoversieringen. De refter werd in barokstijl ingericht.

Norbertinessen

In 1783 werd het klooster op last van Keizer Jozef II opgeheven. De monniken moesten vertrekken. Schilderijen, boeken, meubilair en huisraad werden verkocht. Het altaar werd gekocht door de stiftdames van Thorn en doet daar nog steeds dienst in de voormalige abdijkerk, nu parochiekerk. Tussen 1786 en 1841 werden het klooster en de kapel gebruikt door de zusters norbertinessen die door dezelfde maatregel van de keizer hun klooster in Houthem hadden moeten verlaten.  

Grootseminarie

Na het overlijden van de laatste zusters in 1841 kocht de pasbenoemde apostolisch-vicaris en latere bisschop Mgr. Paredis het klooster om er de priesteropleiding voor het opnieuw op te richten bisdom Roermond te vestigen. Vanaf dat moment werd de kapel vernoemd naar de Heilige Carolus Borromeüs, die zich in de 16e eeuw had ingezet voor een goede opleiding van priesters. De gebouwen rond de kapel waren in die tijd overigens ernstig vervallen en werden deels opgeknapt en deels vervangen. 

Kantoor bisdom

Het hele complex, inclusief de Caroluskapel bleef tot 1968 in gebruik als grootseminarie voor de opleiding van priesters. Tot begin jaren negentig van de vorige eeuw werd het complex met uitzondering van de kapel verhuurd aan de Rijksgebouwendienst, die er diverse overheidsdiensten huisvestte. De kapel werd een tijd lang gebruikt door de stichting Jonge Kerk Roermond. Na een grote restauratie in de jaren tachtig vonden in de kapel regelmatig vieringen plaats van het jongerenpastoraat en het roepingenpatoraat van het bisdom. Na de aardbeving van 1992, waarvan met name het rococoplafond veel te lijd had, was een nieuwe restauratie nodig.

Begin jaren negentig werd een deel van het complex ingericht als kantoor voor het bisdom Roermond. In 2001 werden de voormalige seminariegebouwen aan de voorkant van het complex verkocht en verbouwd tot appartementencomplex. Met uitzondering van deze appartementen is het gebouw nog steeds in gebruik als kantoor voor het bisdom. In 2022 is besloten dat het pand in de toekomst ook het woonadres van de bisschop zal worden.

Tuinen

Binnen de contouren van de kruisgang bevindt zich de pandtuin. Deze is alleen op verzoek toegankelijk. In de tuin staat sinds de zomer van 2023 het beeld ‘De Kartuizer’als herinnering aan de monniken die hier ooit woonden.

Achter de kapel ligt de voormalige tuin van het kloostercomplex. Deze is eigendom van het bisdom Roermond, maar op dit moment in gebruik als stadspark ‘De Kartuis’. Een aparte stichting zorgt voor het beheer ervan. Het stadspark is via de Voogdrijstraat toegankelijk. 

Bijzondere bewoners

In de loop van haar ruim 660-jarige geschiedenis hebben de Caroluskapel en het bijbehorende klooster enkele bijzondere bewoners gekend. Leer hen beter kennen

• Kartuizers
• Dionysius de Kartuizer
• Martelaren van Roermond
• Norbertinessen
• Gerlachus van Houthem  

Tijdlijn

1372: Bouw Bethlehemkapel door Werner van Swalmen (inmiddels afgebroken).
1376: Schenking kapel aan de kartuizers van Keulen.
1398: Start bouw van de kloosterkerk en broederkapel
1425: Dionysius de Kartuizer neemt zijn intrek in het klooster
1554: Eerste stadsbrand
1572: Troepen van Willem van Oranje vermoorden twaalf kartuizers en de secretaris van de bisschop (‘martelaren van Roermond’)
1665: Tweede stadsbrand
1743 -1759: Grote renovatie van gotiek naar barok/rococo.
1783: Opheffing kartuizerklooster
1786: Norbertinessen uit Houthem nemen intrek in klooster
1797: De zusters worden korte tijd verjaagd
1841: De laatste twee zusters overlijden, Mgr. Paredis koopt het klooster en verbouwt het tot grootseminarie
1968: Verplaatsing priesteropleiding naar Heerlen
1968-1992: complex verhuurd aan Rijksgebouwendienst
1984: Restauratie kapel en sacristie
1992: Aardbeving
1992-heden: huisvesting kantoren bisdom Roermond
2001: Oude seminariegebouwen verbouwd tot appartementencomplex
2009: Grote overzichtsexpositie over de kartuizers
2022: Herdenking 450^e verjaardag van de moord op de martelaren van Roermond